گرداوری از دوست ارجمندم جناب آقای سلمان حبیبی
مقدمه
وحدت اجتماعی و پرهیز از تفرقه‌های سیاسی‌ـ مذهبی از دستورهای اکید قرآنکریم و پیشوایان دینی ما است. دستور اعتصام به ریسمان الاهی «واعتصموا بحبل الله جمیعاً و لاتفرقوا...»، برادری مؤمنان بایکدیگر «انما المؤمنوناخوة...» و مشترک بودن اعتقادات دینی مسلمانان و یکی‌بودن کتاب آسمانی و قبله‌گاه آنان همگی از وحدت حقیقی بین مسلمانان حکایتدارد؛ چنان‌که پیامبر اکرم(ص) هنگام هجرت به مدینه و در زمانی که مسلمانان متشکل از دو گروهمهاجر و انصار بودند و طبعاً زمینه اختلاف بین آنان فراهم بود، میان آنان عقد اخوّتبست و بدین وسیله با ایجاد پیوند برادری زمینه هرگونه اختلاف و دودستگی را از بین برد. در یکصد سال اخیر مصلحان دلسوزی پرچم وحدت را برافراشته‌اند و بهسهم خود قدم‌هایی در جهت تحقق آن برداشته‌اند؛ سیدجمال‌الدین اسدآبادی، میرزامحمدحسن شیرازی، شیخ محمدحسین کاشف‌الغطا، سید عبدالحسین شرف‌الدین، سید محمدحسین بروجردی، شیخ عبدالمجید سلیم و شیخ محمود شلتوت، و همچنین امام خمینی و مقام معظم رهبری از جمله منادیان وحدت شیعه و سنیاند که قدمهای مثبتی در این عرصه برداشته‌اند. در کنار این عالمان طراز اول، اندیشمندان و پژوهشگران بسیاری نیز در این موضوع کتاب‌ها و مقالات بسیار ارزشمندی تدوین نموده‌اند. نوشته حاضر به منظور استفادة علاقه‌مندانِ به این مباحث، به معرفی گزیده‌ای از مهم‌ترین این آثار پرداخته است.
ابحاث فی الوحدة الاسلامیه
محمدحسین فضل‌الله و دیگران، دمشق: مرکز العلم و الإسلام، چاپ اول، 1997م، 123 صفحه، رقعی.
این کتاب دربردارنده مقالات و مباحثی دربارة وحدت اسلامی است؛ مانند عوامل و زمینه‌های سنّتی اختلاف میان مسلمانان و مسئله دعوت به وحدت اسلامی. نویسندگان این اثر در سه مقاله جداگانه، مسلمانان را به وحدت واقعی دعوت کرده و بین وحدت آرمانی و خیالی با وحدت حقیقی تفاوت گذاشته‌اند. آنان پس از ارائه تحلیل مختصری از اوضاع جهان بعد از جنگ جهانی اول و روابط رایج امروزی در جهان، بر این نکته تأکید می‌کنند که امروزه انتظار وحدت از مسلمانان بیشتر از گذشته است. نویسندگان بر آن هستند که وحدت موقتی و بر اساس برانگیختن عاطفه‌ها نوعی هم‌پیمانی است نه وحدت و اگر دعوت به وحدت بر اساس واقع‌نگری و شناخت موقعیت جهان اسلام باشد، طبیعت اختلاف‌ها و کشمکش‌ها به‌خوبی تشخیص داده شود و از افکار جدید استقبال شود، آرمان وحدت بهتر تحقق می‌یابد.
استراتژی تقریب مذاهب اسلامی (مجموعه مقالات هجدهمین کنفرانس بین‌المللی وحدت اسلامی)
محمدحسن تبرائیان (تهیه و تنظیم)، تهران: مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، معاونت فرهنگی، چاپ اول، 1384، 496 صفحه، وزیری.
این مجموعه شامل منتخب مقالات کنفرانس وحدت در اردیبهشت ماه 1384 است. کتاب به هفت فصل تقسیم شده که عناوین موضوعات و مقالات و نیز اسامی نویسندگان هر بخش عبارت‌اند از:
فصل اول: مباحث مقدماتی، مفهوم تقریب و اهداف آن (تساهل و تعامل، عناصر بنیادین عینیت‌یافتن تقریب/ عبدالعلی محمدی؛ استراتژی تقریب/ محمدرضا رضوان‌طلب). فصل دوم: مبانی تقریب (تقریب مذاهب اسلامی در پرتو کتاب و سنت و... / محمد واعظ‌زاده خراسانی؛ اجتهاد فقهی و تأثیر آن در تقریب مذاهب اسلامی/ عبدالستار ابراهیم الهیتی؛ گفتمان اجماع و تقریب مذاهب اسلامی/ خالد زهری؛ بررسی مبانی تقریب مذاهب و استراتژی دستیابی به آن/ مهدی مطهرنیا؛ بیان معیارهای مسلمان‌بودن و مرز کفر... / سید محمدمهدی افضلی). فصل سوم: رسالت مجمع تقریب و چشم‌انداز آن (ایده‌هایی درباره استراتژی پیشنهادی تقریب/ محمدعلی تسخیری؛ رسالت مجمع تقریب و چشم‌انداز آن/ محمدعلی آذرشب). فصل چهارم: زمینه‌های تقریب (از سرگیری جنبش تمدن و تقریب/ محمدعلی آذرشب؛ طرح تقریب و مشکلات آگاهی دینی/ حیدر کامل حب‌الله؛ محورهای استراتژی تقریب/ محمدمهدی تسخیری؛ جهان اسلام و استعمار فرانو/ جواد منصوری؛ زمینه ایجاد وحدت اسلامی از طریق... / محمد منصورنژاد؛ سیاست وحکومت از دیدگاه ابوحنیفه / سید احمدرضا خضری). فصل پنجم: مبانی، ارزش‌ها و سیاست‌های تقریب (سخن قرآن پیرامون گفت‌وگوی اندیشه و اندیشه گفت‌وگو / احمد مبلغی؛ تکفیر در ترازوی قرآن و سنت/ تاج‌الدین هلالی؛ جایگاه گفت‌وگو در استراتژی تقریب مذاهب اسلامی/ محمدرضا دهشیری؛ استراتژی موضع‌گیری یکسان امت اسلامی در رویارویی با... / مهدی مینایی). فصل ششم: راهکارهای تقریب (مهندسی استراتژی تقریب؛ زمینه‌سازی برای ایجاد اتحادیه کشورهای اسلامی/ اصغر افتخاری؛ کارکردگرایی و هم‌گرایی جهان اسلام با گام عملی... / محمدرضا مجیدی؛ استراتژی و عوامل تقریب مذاهب اسلامی/ محمدآصف محسنی). فصل هفتم: بررسی روند تقریب در مناطق مختلف جهان (روند تقریب مذاهب اسلامی در سرزمین شام/ وهبة مصطفی الزحیلی؛ ایران و مصر در راه تقریب/ سید هادی خسروشاهی).
یادآور می‌شود که در ابتدای کتاب، متن سخنرانی رهبر معظم انقلاب، آیت‌الله خامنه‌ای، در دیدار با میهمانان هجدهمین کنفرانس بین‌المللی وحدت اسلامی و نیز متن کامل سخنرانی آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در این کنفرانس، آورده شده است.
استراتژی وحدت در اندیشه سیاسی اسلام (جلد1 ـ 2)
سید احمد موثقی، قم: دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ اول، 1370 و 1371، 376 + 468 صفحه، وزیری.
مسائل...